Tien jaar Quiet 500

Een prachtige mijlpaal om terug te blikken op 10 jaar Quiet met oprichter & ambassadeur Ralf Embrechts en armoede-ervaringsdeskundige Eric Rugebregt. En dan niet met een paar quotes, maar met een eerwaardig groot interview.

Wereldarmoededag, 13 oktober 2013 - De onthulling van de Quiet 500 waar een jaar lang in het geheim aan gewerkt was. Een volgepakte zaal bij de Nieuwe Vorst in Tilburg. Zesduizend Quiet 500 magazines waarmee we armoede een gezicht gaven als tegenhanger van de Quote 500. Grote interviews, vijf pagina’s tellend, afgewisseld met korte verhalen, columns, schurende advertenties en nog veel meer.

Wereldarmoededag, 13 oktober 2023 - Terugkijkend op tien jaar Quiet 500 waarin we in drie Quiet 500 edities vertellen over armoede. We twaalf Quiet Communities oprichtten die meer dan 15.000 mensen versterken. Er ontelbare geluksmomentjes voor onze members waren om de armoedesituatie te verzachten. En we elkaar al tien jaar omarmen op basis van vertrouwen.

Tekst: Diliana van Horssen | Foto's: Karen Ebert

10 jaar Quiet..

Eric: “Ik zat er vanmorgen nog aan te denken. Het is ook een mooi moment om dingen te gaan afronden voor mezelf. Ik ben bezig met het rubriceren van bestanden die ik in de loop der jaren heb verzameld. Het leuke ervan is, dat je een hele hoop dingen terug ziet.”

Hoe kwam Quiet bij jou terecht?

Eric: “Ik kreeg bij de voedselbank de vraag of ik wilde meewerken aan de Quiet.”

Ralf: “Hans van Vugt, die mede in de redactie zat, was coördinator- vrijwilliger bij de Voedselbank. We zochten mensen voor een groot interview en hadden Hans gevraagd om mensen te vragen die mogelijkerwijs mee wilde werken.” Zonder die mensen ook maar iets te kunnen laten zien, want er lag alleen nog het idee voor de Quiet 500.

Eric: “Ik heb dus eigenlijk ja gezegd tegen iets waarvan ik niet wist wat het was”, zegt hij lachend.

Vertel Ralf, wat was dan het idee voor de Quiet 500?

Ralf: “Anton Dautzenberg kwam naar mij toe. Hij wist wat voor werk ik doe, ik werk voor MOM, in de Tilburgse wijken waar veel armoede is (redactie: MOM is een samenwerking tussen 14 maatschappelijke Tilburgse organisaties). Hij is schrijver die wel vaker de rafelrandjes opzoekt. Hij zei: ‘Hartstikke fijn dat jij in de wereld van de systemen de wereld aan het veranderen bent, in sociale zin en noem maar op. Maar zullen we een ommetje verzinnen hoe we de allerrijksten een wake-up call kunnen geven. We hebben allebei mensen bij elkaar geroepen waaronder veel creatievelingen zoals Nick J Swarth, Rogier Eekelaar en stadsdichter Frank van Pamelen. En zijn in één van de buurtcafe’s van Tilburg ’s avonds in het geheim gaan vergaderen. Je kan je vast iets voorstellen bij die vergaderingen; het ging alle kanten op. Biertje erbij. Hobbelend vergaderen. De Quiet 500 is struikelend voorwaarts ontstaan.”

Wat triggerde jou het meest bij Anton zijn idee?

Ralf: “Anton zei ‘Rijkdom erotiseert, maar armoede wordt in stilte beleden”. Want ieder jaar komt de Quote 500 uit en vinden mensen het toch leuk om naar de rich and famous te kijken. En Anton stelde voor om een glossy te maken die net zo mooi is waarin wij armoede portretteren maar dan wel vanuit de gedachte: QUIET IS KRACHT. We gaan niet mee in de zieligheidsindustrie. Dat was het basisidee. Quiet is een parodie op de Quote 500. Maar hij had geen geld. Wel een netwerk en een idee. Ook zei Anton ‘het moet schuren, het moet schuren!’ We gaan niet met de mainstream mee. En dat vind ik nog altijd het mooie. Ik sta met één been in de wereld van armoede. En Anton zorgde altijd voor mijn schurende, mijn rebelse poot.

Het mooie was dat niemand tussen het najaar van 2012 en de lancering bij de Nieuwe Vorst op 17 oktober 2013, het idee heeft verraden tot we Brabants Dagblad de primeur gaven.”

Terug naar jou Eric. Wat zorgde ervoor dat je ja zei tegen het interview?

Eric:  “Elke keer als je in de rij van de voedselbank staat, dan ben je niet blij hoor. Ik stond er met gebogen koppie tussen, niet zichtbaar willen zijn. Hans van Vught kende ik van voor mijn tijd bij de voedselbank en hij pikte mij eruit en zei ‘Wij hebben een idee, wil je meewerken aan een interview over armoede en wat jij meemaakt’. Ik heb er heel even over nagedacht en toen zei ik: ‘laten we maar proberen’.

Eric: “Ik had geen flauw idee hoe het interview geworden was en toen kwam Ralf ineens aan met de a3 dummie versie en dacht ik: ‘Dit wordt wel een echt mooi blad!’  Ik voelde me trots, het was toch wel een gewaagd iets voor mij. En vandaag de dag ben ik er nog steeds kei trots op en dat ik in de eerste editie sta van de Quiet 500."

Ralf: “Eric was een voorbeeld van de niet typische armoede. Eric had een goede baan en werd op zijn 59^e  werkloos als gevolg van de bouwcrisis en kwam in de bijstand terecht. Eric had geen verslaving, geen gat in de hand, hij was gewoon een middenklasse trotse Indische man die op zijn 59^e geen werk meer heeft. Ik herinner me nog dat Eric vertelde dat hij naar de voedselbank ging met een excelsheet en dat ze daar verbaasd waren. De meeste mensen komen aan met een envelop vol met papieren. Hij was voor mij daarom het toonbeeld van armoede een gezicht geven. Het beeld van die tijd was nog eigenlijk: ‘armoede is een sloeber op het station die met een rot gebit staat te bedelen’.”

Eric: “Ik kwam erachter dat alle regelingen, waarvan ik dacht dat ze zo goed georganiseerd waren, dat dat behoorlijk tegenviel. Of zoals Ralf dat zegt: de bijstandsbingo. Elke keer met enorme pakken papier op pad en banksaldi laten zien. Ondanks mijn administratieve achtergrond had ik met veel dingen moeite om het onder de knie te krijgen.”

En zo lijkt op dit punt de tijd helaas te hebben stilgestaan. Mensen in armoede draaien nu nog steeds (bijna) door van alle regelingen en alles wat daar bij komt kijken. Daar worden wij wel stil van!

Inmiddels ben je met pensioen. Is het voor jou nu klaar met al dit getob?

Eric: “Die overgang naar mijn pensioen had ook administratief heel wat voeten in de aarde maar nu is het gelukkig geregeld. Als ik terug denk aan toen ik het zo slecht had, had ik 60 euro in de maand. Ik snap nog steeds niet hoe ik dat heb gedaan. En ben ik heel blij dat dat achter me ligt.”

Ralf: “Ik herinner me nog dat ik geen stroopwafel moest meenemen als ik op bezoek ging. Dat herinnerde Eric aan de voedselbank waar hij altijd stroopwafels kreeg.”

Eric: “Ik accepteerde natuurlijk altijd alles wat ik kreeg. Ook kindersnoep. En energiedrank terwijl ik dat helemaal niet lekker vond onder het motto: ‘Ik kan het altijd nog aan iemand anders geven of ruilen’”  

Het ontstaan van de band tussen de twee heren

Nadat Eric geïnterviewd was voor de Quiet 500, vroeg Ralf aan Eric om zijn verhaal te delen tijdens de lancering van Quiet 500. Dat was het begin van een lange reeks lezingen die zij samen gaven.  

Ralf: “We hebben met zijn tweeën zóveel kilometers afgelegd en in de auto elkaars mening over armoede gescherpt.

Eric: “Onze eerste tv optreden samen was bij RTL Late Night met Humberto Tan. Mijn ervaring hier en bij alle andere programma’s is dat je echt op handen wordt gedragen. Je beseft ook goed dat je een onderdeel bent van hun programma. Waar ik altijd heel erg van onder de indruk was, is dat alle crew van zo’n programma met een big smile naar me toekwamen om te zeggen dat ik het goed gedaan had.”

Ralf: “Je voelde in het verhaal van Eric, waar hij weer terugging naar die moeilijkste tijd, dat het iedere keer opnieuw een beetje pijn deed, waardoor het ook echt was. We hielden in Amsterdam een lezing, zo’n zaal waar het omhoog loopt, daar voelde je de emotie door de zaal gaan. En niet bij mijn verhaal, maar op het moment dat Eric ging vertellen. Ik denk dat Eric echt de allerbeste invulling gaf aan hoe je armoede een ander gezicht geeft.”

Eric: “Ik heb wel een stuk of 70 lezingen kunnen tellen die we samen hebben gedaan. En het maakt het zo bijzonder, omdat je continu over hetzelfde met elkaar bezig bent en elkaar daarin verstaat. Dat je gewoon samen op pad gaat en ieders ding respecteert. Ralf is heel goed in het weergeven van wat armoede met je doet en wat de overheid zou moeten doen in beter beleid of slimme acties. Hij wordt gevoed door de mensen uit de wijk, uit zijn werk en natuurlijk alle mensen bij de Quiet Communities. Ik heb op mijn beurt mijn verhaal. Het moet geen gigantisch emotioneel verhaal worden, maar mensen mogen best wel zien dat het voor mij ontzettend slecht was en dat ik mijn twijfels had omdat ik gewoon niet wist hoe ik het moest doen.”

Wat betekent Ralf voor jou?

Eric: “Er is een vriendschapsband uit ontstaan, omdat we zolang samen een ding gedeeld hebben, maar ondertussen kwamen er ook veel andere dingen voorbij. Mijn privéleven. Zijn privéleven.

En ik heb hem ook leren waarderen als een heel fijn mens. Het is niet dat ik het altijd met hem eens ben hѐ. (Ralf lacht ter herkenning) . En hij kan ook wel eens, eh flink, geïrriteerd op mij worden. We kunnen dat van elkaar hebben.”

Wat betekent Eric voor jou?

Ralf: “Eric is gewoon een fijn en attent mens.  En hij is een soort slijpsteen voor mijn geest. Of het nou over het voetbal is van Willem II of discussies over het basisinkomen. Ik denk dat onze gesprekken, behalve op de tribune, altijd wel ergens over gaan. Ik kan mijn mening scherpen, veranderen, aanpassen. Ik heb van Eric geleerd. En hij leert van mij.

Anton Dautzenberg is voor mij degene geweest voor het rebelse. En Eric is voor mij de slijpsteen van het werkelijke leven.”

Eric floreerde als gastheer bij de inloop van Quiet Tilburg

Eric: “Ik heb een tijdje meegedraaid met de Quiet Community die in Tilburg ontstond. Ik heb het gastheerschap van de inloop op me genomen. Daar ben ik op een hele eigen wijze mee bezig geweest.”

Wat is die eigen wijze dan?

Eric: “Ik had mijn stoel zó neergezet dat ik naar buiten kon kijken met zicht op de deur. En dan zag ik wel eens dezelfde persoon in 10 minuten tijd steeds op en neer lopen. Dan ging ik naar buiten en vroeg ik;  ‘Goh mevrouw, meneer, ik zie u hier allemaal voorbij lopen, zoekt u iets?’ ‘Ja, ik moet bij Quiet zijn.’ ‘Oh, dan bent u hier goed. Ik ben Eric van Quiet. Zullen we samen naar binnen gaan? U hoeft niks. Gewoon even kijken.’ Binnen gaf ik ze een bak koffie met een stuk taart erbij en ging ondertussen een gesprek aan. Zo probeerde ik iemand binnen te loodsen, op hun gemak te stellen en wat informatie te geven. Dat vond ik het allerleukste. Ik zag de mensen opgelucht ademhalen. Want het is voor iemand toch raar om die eerste stap te zetten. Want laat ik het zo zeggen; door het binnenkomen bij Quiet is het voor mensen in armoede een bevestiging dat ze in armoede zitten. Bij het afscheid vroeg ik of ze het leuk vonden en of ze de week erop weer wilden komen. Om de week erop opnieuw aandacht voor ze te hebben.”

Ralf: “En ze weten op dat moment niet altijd of het één van die 23 instanties is, de bijstandsbingo, waar ze hun hand moeten ophouden. En dat is nou juist wat wij niet wilden. Mensen vroegen toch vaak, bijvoorbeeld nadat ze kaartjes voor Beekse Bergen kregen, maar zit er geen addertje onder het gras?”

Eric heeft door zijn manier van welkom heten, mede het DNA gevormd van hoe wij vandaag de dag nog steeds nieuwe mensen in de communities verwelkomen.

Hoe komen de member nu binnen, 10 jaar later?

Ralf: “Die eerste stap is voor members nog altijd moeilijk.”

Eric: “Waar ik altijd erg van onder de indruk ben, is dat je mensen met heel veel schroom ziet binnenkomen en soms met een groot minderwaardigheidscomplex en overal vragen over stellen en continu bevestiging vragen. Ik bleef altijd geruststellen ‘Het komt goed. Kijk lekker rond’.  En dat je na verloop van tijd ziet dat mensen steeds meer zelfvertrouwen gaan krijgen. Puur, door één keer per week bij elkaar te zijn. Ze krijgen vanuit hun underdog situatie meer vertrouwen in zichzelf, vinden werk en hebben de boel weer op de rit. En dan denk ik; that’s it! Daar gaat het om.

Eric, kan je één moment uitlichten van de afgelopen 10 jaar waar je stil van werd?

Eric: “Ik vond het moment dat ik mijn liedje kon spelen in de Nieuwe Vorst (redactie: tijdens de lancering van de Quiet 500 editie 2) heel bijzonder. Indrukwekkend vond ik ook mijn verhaal vertellen voor allemaal bankdirecteuren bij elkaar. En dat podium met aan drie kanten een scherm. Dat was groot! Ik stond daar dan in mijn uppie tussenin, zegt Eric lachend, dat was zo indrukwekkend.”

Ralf: “Na de lezing moesten de bankiers winkelen voor 70 euro. Op de fiets met een boodschappenlijstje dat iets te groot was voor het budget. Ze moesten leren hoe je efficiënt boodschappen kunt doen.”

Eric: “Ik had ook een CEO in mijn groep. Ze pakte een krop ijsbergsla waarop ik zei dat ze die niet moest pakken. ‘Hoezo niet, vroeg ze?’ Ga maar wegen: deze is twee keer zo zwaar voor hetzelfde geld. Waarop ze reageerde dat ze er nooit op die manier naar gekeken had.  

Ralf: “Dus we hebben bankiers leren winkelen”, knipoogt Ralf

Wat betekende het voor jou om steeds opnieuw je verhaal te vertellen?

Eric: “De lezingen hebben mij enorm veel gebracht. Want ik zat toch wel in een depri periode waarin ik van alles over me heen kreeg. Ik ben er natuurlijk niet rijker op geworden, maar mentaal wel sterker. En ik vond het heel waardevol om de kennis die ik had, dat ik dat heb kunnen inzetten om mijn verhaal te blijven vertellen. Maar ik moet heel eerlijk zeggen dat het na een jaar of 6/7 wel steeds moeilijker werd.”

Ralf: “Op het moment dat Eric vertelde dat hij het steeds moeilijker vond om terug te keren naar die rotperiode, ben ik andere members gaan vragen om mee te gaan naar lezingen.”

Zou je kunnen zeggen dat Quiet jou vertrouwen heeft gegeven?

Eric: ”Ik vind het voor mezelf het meest belangrijke dat ik er zo’n goeie bijdrage aan heb kunnen leveren. Ik had van tevoren nooit kunnen bedenken dat we over dit onderwerp zoveel impact zouden kunnen maken. Ik heb het zien gebeuren met de communities. We zijn heel intensief bezig geweest met de eerst opgerichte community in Tilburg. En daarna waaide het ‘in een keer’ overal uit en daar ben ik heel trots op.

Ik ben er heel blij mee dat de Quiet gedachte nog steeds blijft gelden en dat dat een voedingsbodem is voor andere steden. Het verbaast me elke keer weer als ik zie wat voor acties er zijn. Of het nou om matrassen gaat of een uitje, dan denk ik ‘dat is mooi’!

Waar word jij stil van?

Ralf: “Ik word stil als ik iemand in de stad tegenkom, die zegt: ‘Ralf, je weet wat voor shit ik thuis heb. Maar ik mag vandaag naar Quiet voor mijn geluksmoment van de week. Dat mensen niet meer alleen maar gaan voor dat etentje of dat schouwburgkaartje, maar dat ze dus deel zijn geworden van onze familie waar ik ook toe behoor. En dat is voor mij de V van Versterken, dat mensen opeens binnen een paar weken zelf de koffiekan vastpakken of als ze iemand anders aan het helpen zijn die ook in de shit zit. Of ze gaan bijvoorbeeld ineens met zijn tweeën naar de schouwburg, terwijl ze eerst alleen thuis zaten met hun ellende.

Eenzaamheid en armoede zitten heel dicht bij elkaar en ik denk dat wij het water dat aan de lippen staat, een stukje kunnen laten zakken. Bij Quiet is het een familiegevoel met humor. Wij zijn niet van de zieligheidsindustrie, we zijn van de krachtige mensen. Mijn leukste moment van de week is dan ook bij de inloop binnenlopen. Even een handje op de schouder en vragen hoe het ermee is. Dat mensen voelen dat ze samen zijn, die V van versterken.

Waar ik ook stil van word, is dat we iedere week gebeld worden door de media of we op radio en tv kunnen komen met een member, dat was 10 jaar geleden niet. We hebben echt armoede een gezicht gegeven.”

Quiet over 10 jaar

Ralf: “Ik zou willen dat we over 10 jaar niet meer bestaan. Maar stel dat armoede straks opgelost is, dan zijn we een versterkers beweging van mensen die het goed hebben en mensen die het goed kunnen gebruiken. We hebben inmiddels wel een methodiek om mensen écht te zien, echt contact te hebben. Zoals Eric die een week later nog wist hoe het met een member ging. En met opmerkingen zoals ‘Wat fijn dat je er weer bent. Hoe was het bij de schouwburg?’ het verschil maakt in iemands leven.

Of Ringo die zich dankzij de aanmoedigen binnen de Quiet Community liet omscholen van ICT’er naar buschauffeur met een vast contract.

En neem Gwen als voorbeeld. Zij werd niet begrepen door haar bewindvoerder en ik kon haar helpen het bewind te laten ontbinden bij de rechter. Inmiddels is van de schulden af en heeft ze een baan als sociaal werker. Zij heeft vijftien hele slechte jaren gehad en nu is zij de Koningin van Drunen en omstreken. Hoe mooi is dat?”

Eric vult aan: “Het gaat vooral om gezien worden. Mensen hebben tussen vier muren geleefd en steeds om hun eigen as gedraaid met allerlei gedachten. En dan blijkt ineens dat ze er bij Quiet wél mogen zijn. Dat ze heel welkom zijn. Want mensen in armoede hebben heel vaak het idee dat ze niet meetellen, er niet bij horen. Nou, Quiet bewijst iedere dag het tegendeel! “

En hoe kunnen we dit interview nou beter afsluiten dan met de volgende anekdote. Eric vertelde dat hij, járen terug, in een onbekende kroeg kwam en de barman een praatje met hem maakte. Een week later zei de barman tegen hem: ‘Hé Eric, daar ben je weer!’ En zo is de cirkel rond; Eric was de barman bij de inloop van Quiet. Want iedereen verdient het om gezien te worden!